Sporcuların ve spor yapanların başarısının arkasındaki gizli formülün doğru bir beslenme planı olduğunu belirten İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Özden Yılmaz, "Sporcu beslenmesi bireysel ihtiyaçlara göre planlanmalıdır. Dengeli ve bilinçli bir beslenme, performansınızı zirveye taşır, yorgunluk ve sakatlanma riskini azaltır. Unutmayın, başarılı bir sporcu olmak sadece sahada değil, mutfakta da başlar" dedi.
VM Medical Park Samsun Hastanesi İç Hastalıkları (Dâhiliye) Uzmanı Dr. Özden Yılmaz, sporcu beslenmesi hakkında bilgilendirmelerde bulundu. Karbonhidratların yoğun egzersizlerde temel enerji kaynağı olduğunu söyleyen Yılmaz, “Glikojen depolarının dolu olması, performansınızı zirveye taşır. Hafif egzersizlerde günlük 3-5 g/kg, orta yoğunlukta 5-7 g/kg, yüksek yoğunlukta ise 7-12 g/kg karbonhidrat tüketimi önerilir. Tam tahıllar, esmer pirinç, yulaf ezmesi, tatlı patates ve muz gibi kompleks karbonhidratlar ideal kaynaklardır. Egzersiz sonrası beyaz pirinç veya spor içecekleri gibi hızlı karbonhidratlar toparlanmayı destekler” ifadelerine yer verdi.
“Proteinler kas dokusunun yenilenmesi ve büyümesi için önemli”
Proteinlerin ise kas dokusunun yenilenmesi ve büyümesi için kritik önem taşıdığını vurgulayan Uzm. Dr. Yılmaz, “Sedanter bireyler için günlük 0.8 g/kg, dayanıklılık sporcuları için 1.2-1.6 g/kg, güç sporcuları için ise 1.6-2.2 g/kg protein alımı gereklidir. Tavuk, balık, yumurta, baklagiller ve tofu gibi besinler protein açısından zengindir. Antrenman sonrası hızlı sindirilen proteinler (peynir altı suyu proteini) tercih edilebilir. Yağlar, uzun süreli egzersizlerde enerji sağlar ve genel sağlığı destekler. Günlük enerjinin yüzde 20-35’i yağlardan karşılanmalıdır. Zeytinyağı, avokado, ceviz, somon gibi sağlıklı yağlar, özellikle omega-3 yağ asitleri inflamasyonu azaltarak toparlanmayı destekler” dedi.
“Demir eksikliği performans düşüşüne yol açabilir”
Demirin hemoglobinin sentezinde hayati rol oynadığını belirten Uzm. Dr. Yılmaz, “Eksikliği yorgunluk ve performans düşüşüne yol açabilir. Kırmızı et, karaciğer, mercimek ve kuru kayısı gibi besinler zengin demir kaynaklarıdır. C vitamini ile tüketildiğinde demir emilimi artar. Kalsiyum, kemik sağlığı ve kas kasılması için önemlidir. Süt, yoğurt, peynir gibi süt ürünleri ve susam zengin kaynaklardır. Magnezyum ise kas fonksiyonlarını düzenler ve kramp riskini azaltır. Tam tahıllar, kabak çekirdeği ve bitter çikolata magnezyum açısından zengindir. Sodyum ve potasyum elektrolit dengesi için kritik öneme sahiptir ve muz, patates, hindistancevizi suyu gibi besinlerde bulunur” şeklinde konuştu.
“Sıvı ve elektrolit dengesine dikkat edilmeli”
Dehidrasyonun, performansı yüzde 20’ye kadar azaltabileceğini söyleyen Uzm. Dr. Yılmaz, “Günlük ortalama 2-3 litre su tüketimi önerilir. Egzersiz sırasında her 15-20 dakikada bir 150-300 ml su içmek faydalıdır. Uzun egzersizlerde elektrolit içeren spor içecekleri sıvı kaybını dengelemek için kullanılabilir” diye konuştu.
“Egzersize 30 dakika kala hafif bir atıştırmalık tercih edilebilir”
Egzersiz öncesinde 2-3 saat önce karbonhidrat ve protein ağırlıklı bir öğün tüketilmesini öneren Uzm. Dr. Yılmaz, “Örneğin, tam buğday tost, muz ve yoğurt iyi bir seçimdir. Egzersize 30 dakika kala hafif bir atıştırmalık (yulaf barı, muz) tercih edilebilir. Egzersiz sırasında, uzun süreli (90 dakikadan uzun süren) aktivitelerde her 45-60 dakikada bir 30-60 gram karbonhidrat almak performansı destekler. Spor jelleri veya izotonik içecekler bu ihtiyacı karşılar. Egzersiz sonrasında, ilk 30 dakika içinde karbonhidrat ve protein tüketmek toparlanmayı hızlandırır. Tavuklu pilav, çikolatalı süt veya protein shake bu dönemde ideal seçeneklerdir” ifadelerine yer verdi.
“Supplement kullanımında dikkat edilmesi gerekenler”
Protein tozlarının (supplement) besinlerle yeterli protein alınamadığında destek olarak kullanılabileceğini söyleyen Yılmaz, “Kreatin, güç sporlarında performansı artırırken, beta-alanin dayanıklılık sporlarında laktik asit birikimini azaltır. Elektrolit ve vitamin takviyeleri ise yoğun terleme veya yetersiz alım durumunda faydalıdır” dedi.
“Vegan sporcular mercimek, tofu, nohut gibi bitkisel protein kaynaklarına yönelmeli”
Kadın sporcuların, demir ve kalsiyum seviyelerine özen göstermesinin gerektiğini de sözlerine ekleyen Uzm. Dr. Yılmaz, “Vegan sporcular ise mercimek, tofu, nohut gibi bitkisel protein kaynaklarına yönelmelidir. Besin alerjisi olanlar, alternatif besinlerle çözüm bulabilir. Sporcu beslenmesi bireysel ihtiyaçlara göre planlanmalıdır. Dengeli ve bilinçli bir beslenme, performansınızı zirveye taşır, yorgunluk ve sakatlanma riskini azaltır. Unutmayın, başarılı bir sporcu olmak sadece sahada değil, mutfakta da başlar” açıklamasında bulundu.